Sinds 2001 doet het Nationaal Comité 4 en 5 mei in het Nationaal Vrijheidsonderzoek jaarlijks onderzoek naar het draagvlak voor de Dodenherdenking en Bevrijdingsdag onder de Nederlandse bevolking. In het onderzoek dat in februari voor de derde keer in het LISS panel is afgenomen is er ook elk jaar een extra thema. Dit jaar is dat de kennis over historische gebeurtenissen en de beleving van vrijheid. Er werd uitgebreid gevraagd naar de kijk op de Nederlandse geschiedenis en de emoties die daarbij werden gevoeld. Dankbaarheid, trots, respect en fascinatie zijn de meest voorkomende gevoelens wanneer aan de Nederlandse geschiedenis wordt gedacht.
Er zijn wel grote verschillen tussen mensen uit verschillende herkomstgroepen: zo voelen mensen met een Indonesische achtergrond het vaakst schaamte bij de gedachte aan de Nederlandse geschiedenis. En mensen met een Antilliaanse of Surinaamse achtergrond ervaren hierbij, vaker dan mensen met een andere herkomst, boosheid. De vragenlijst is door 1300 LISS panelleden ingevuld.

Saamhorigheid
Nederlanders geven met name aan dat het belangrijk is om stil te staan bij de vrijheid en bij degenen die daarvoor hun leven hebben gegeven. De dagen 4 en 5 mei roepen een gevoel van saamhorigheid op en dat het belangrijk is dat een gebeurtenis als de Tweede Wereldoorlog nooit meer zou mogen plaatsvinden.

Extra thema: historische gebeurtenissen en beleving van vrijheid

Dekolonisatieoorlog en slavernijverleden
Op de vraag welke historische gebeurtenissen meer aandacht zouden moeten krijgen, vindt men vooral dat er meer aandacht zou moeten zijn voor de oprichting van de Verenigde Naties (55%), de dekolonisatieoorlog in Nederlands-Indië (53%), en de rol van Nederland in de slavernij (51%). Dit zou het beste gedaan kunnen worden via onderwijs en documentaires.

Van de mensen met een Antilliaanse of Surinaamse achtergrond zou driekwart graag meer aandacht willen voor de Nederlandse rol in de slavernij. Ook bijna driekwart van alle jongeren van 16 tot 24 jaar wil dit.

Beleving van vrijheid
Als het gaat om de beleving van vrijheid in 2022, dan worden onder meer de vrije partnerkeuze, de vrijheid van meningsuiting, en onafhankelijke rechters als erg belangrijk gezien. Mensen uit verschillende herkomstgroepen hebben hierover gemiddeld genomen wel een andere mening. Zo vinden mensen met een Turkse of Marokkaanse achtergrond de vrijheid van godsdienst belangrijker dan andere herkomstgroepen.

Zorgen over Oekraïne
Als wordt gevraagd over welke onderwerpen die wereldwijd spelen mensen zich het meeste zorgen maken, komen klimaatverandering en oorlog hier het meest naar voren. Er bestaan wel grote verschillen tussen generaties. Zo maken jongeren zich meer zorgen over een economische crisis, terwijl ouderen zich meer zorgen maken over migratie.

Bij de groep die heeft meegedaan aan het onderzoek na de Russische inval in Oekraïne, komt oorlog naar voren als het thema waar Nederlanders zich het meeste zorgen over maken (64%).

Bron grafieken: Nationaal Vrijheidsonderzoek 2022

Meer lezen? Kijk op de website van het Nationaal Comité 4 en 5 mei of download de publicatie hier.

Er was ook berichtgeving over het onderzoek in dagblad Trouw op 3 mei 2022.