Recht in eigen hand? (september 2009)

Stel: een dronken bestuurder rijdt een meisje aan op een zebrapad. Haar vader is woedend en slaat de bestuurder in elkaar. Wat vindt u daarvan? En hoeveel straf verdienen de mannen?

In september 2009 hebben we aan een deel van het LISS panel fictieve nieuwsberichten voorgelegd. Het eerste ging over een meisje dat op een zebrapad werd aangereden door een dronken bestuurder. De panelleden moesten aangeven hoe erg ze dat vonden en hoeveel straf de bestuurder verdiende. Het tweede nieuwsbericht ging over de vader van het meisje die wraak nam door hem in elkaar te slaan. Panelleden moesten hierna aangeven hoe erg ze het vonden dat de vader het recht in eigen handen nam, en of hij hiervoor straf verdiende. Naast deze versie waren er nog twee andere fictieve situaties waarin er een voorval beschreven wordt (een dronken bestuurder die een man van zijn fiets rijdt, en een man die een meisje aanrandt) en er vervolgens iemand voor eigen rechter gaat spelen. 


Vertrouwen in het rechtssysteem
Een maand na het lezen van de fictieve nieuwsberichten hebben we de panelleden gevraagd hoe zij over het algemeen denken over eigenrichting (het recht in eigen hand nemen). Ze kregen ook vragen over hun vertrouwen in het rechtssysteem en de mate waarin ze zich zorgen maken over criminaliteit in Nederland. Deze meningen hebben we gekoppeld aan de reacties op de fictieve nieuwsberichten.

Afkeuren van de wraakactie
Het onderzoek laat een duidelijk verband zien tussen hoe mensen denken over burgers die het recht in eigen hand nemen en hun reactie op een specifiek voorbeeld. Hoe minder algemene steun voor eigenrichting, hoe meer afkeuring voor bijvoorbeeld de vader die wraak neemt. Mensen hebben in dat geval vooral medelijden met het slachtoffer van de wraakactie. En ze vinden dat de vader moet worden gestraft voor zijn gedrag.

Over de onderzoeker
Dit onderzoek maakt onderdeel uit van het promotieonderzoek van Nicole Haas. Zij promoveert aan het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving in Amsterdam en Universiteit Leiden. In haar proefschrift over Steun voor eigenrichting staan alle resultaten van deze studie. Het proefschrift verschijnt eind 2010.