Het thema kinderopvang staat de laatste jaren flink in de belangstelling. Mede door de toeslagenaffaire en het leed dat ouders is aangedaan door fouten in het systeem. Het kinderopvangstelsel wordt nu ingrijpend veranderd. Het nieuwe kabinet Rutte heeft de ambitie om kinderopvang voor alle werkende ouders zo goed als gratis te maken en het toeslagensysteem af te schaffen.
In juli 2021 hebben onderzoekers van de Universiteit Utrecht een vragenlijst over kinderopvang afgenomen onder 751 ouders in het LISS panel. Een van de uitspraken waarop de ouder moest reageren was: “Kinderopvang is tegenwoordig nauwelijks betaalbaar”. Ongeveer 32% bleek het hiermee (zeer) eens te zijn. In die groep zijn de lageropgeleide ouders meer vertegenwoordigd dan de hogeropgeleide ouders. Hoe hoger het opleidingsniveau, hoe groter de kans dat de ouders het oneens zijn met de uitspraak dat formele kinderopvang nauwelijks meer betaalbaar is.
Op de vraag “Hoe moeilijk is het om kinderopvangtoeslag aan te vragen” gaf één op de vier ouders (25%) aan de aanvraagprocedure ingewikkeld te vinden. Ouders hebben moeite met het verzamelen van alle gegevens die moeten worden aangeleverd en ze zijn bang om fouten te maken. Opvallend genoeg hebben vooral midden- en hoger opgeleide ouders (mbo of hoger) moeite met het aanvragen van de toeslag (27%). Ouders met een opleiding op of onder vmbo-niveau hadden relatief de minste problemen met de aanvraagprocedure (7%).
Hoewel verschillende maatschappelijke organisaties ouders ondersteuning bieden bij het aanvragen van de toeslag, maken de meeste ouders geen gebruik van deze voorzieningen. Vrijwel alle ouders (99%) geven aan geen steun te zoeken bij organisaties als de gemeente, ‘formulierenbrigades’, vakbonden, ouderorganisaties of sociaal raadslieden. Wanneer ouders hulp nodig hebben bij het aanvraagproces, vragen ze dit meestal aan hun partner (34%) of aan kinderopvangorganisaties (5%).
Het lijkt makkelijk: als je werkt mag je kinderopvangtoeslag aanvragen en als je niet werkt niet. De helft van de ouders weet maar dat je de toeslag ook kunt aanvragen als werkloze ouder die een reïntegratietraject volgt. Laagopgeleide ouders, die het grootste risico op werkloosheid lopen, zijn vaker niet op de hoogte van dergelijke regels dan hoogopgeleide ouders.
Veel ouders zijn onbekend met de verschillende vormen van betaalde kinderopvang. Bijna de helft (46%) van de ouders heeft nog nooit van voor- en vroegschoolse educatie (VVE) gehoord. VVE is vooral bedoeld voor kinderen die extra ondersteuning nodig hebben bij hun (taal)ontwikkeling. Ouders met een migratieachtergrond (68%) zijn vaker op de hoogte van het bestaan van de VVE dan ouders zonder migratieachtergrond (51%).
Bron: ‘Op weg naar een nieuw kinderopvangsysteem?‘ door Verena Seibel en Mara Yerkes (Universiteit Utrecht).
Het onderzoek heeft ook het nieuws gehaald. NRC heeft hieraan op 19 januari jl. aandacht geschonken.
