Het LISS panel wordt niet alleen gebruikt door onderzoekers die hun vragenlijst in het panel afnemen en met de data onderzoek doen. Alle data komt beschikbaar voor de wetenschappelijke gemeenschap (na ondertekening van een verklaring dat met de data alleen wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan). Onderzoekers kunnen zo putten uit alle data die zijn verzameld tussen 2007 en nu.
Data uit de periode 2008 tot 2018 zijn bijvoorbeeld gebruikt om te onderzoeken hoe het staat met de mentale gezondheid en eenzaamheid van personen boven de vijftig jaar in Nederland. Met name de gevolgen van levensgebeurtenissen en ouder worden zijn meegenomen in dit onderzoek. Het lijkt erop dat de mentale gezondheid slechter wordt en men eenzamer is als men zijn/haar partner verliest door scheiding of overlijden, of als men werkloos wordt.
Maar gemiddeld genomen, gaat de mentale gezondheid van mannen en van hoogopgeleide vrouwen erop vooruit nadat men met pensioen is gegaan. Met betrekking tot ouderdom is een van de belangrijkste conclusies dat dan de mentale gezondheid verbetert en eenzaamheid minder wordt totdat men ver in de zeventig is. Het lijkt dus niet vervelend te zijn om oud te worden vanuit het oogpunt van mentale gezondheid en eenzaamheid. Het is niet duidelijk of er een echte verbetering is in mentale gezondheid, of dat dit alleen zo door iemand wordt ervaren. Dit geldt ook voor eenzaamheid: is men echt minder eenzaam, of wordt dit zo ervaren. Maar het kan bijvoorbeeld zo zijn dat iemands mentale gezondheid verbetert omdat iemand beter begrijpt wat het leven van hem/haar vraagt en wat hij/zij daarvoor terug krijgt. Het kan zijn dat eenzaamheid minder wordt met de jaren omdat ouderen een andere kijk op het leven hebben. Jongere mensen willen een opwindend leven en veel sociale contacten, terwijl oudere mensen meer genieten van rust en stilte en een leven waarin niet het aantal sociale contacten centraal staat, maar de kwaliteit van die contacten.
Wat ook de oorzaak is van deze vastgestelde gevolgen van ouder worden, het lijkt geen negatieve effecten te hebben op de mentale gezondheid totdat mensen een hoge leeftijd bereiken. Hetzelfde geldt voor eenzaamheid: zelfs hele oude mensen lijken niet eenzamer te worden.
Kortom, het leven is niet vervelend als je ouder wordt. De eerste zin van het lied ‘Mothers little helper” van de Rolling Stones uit 1966, what a drag it is getting old, lijkt niet op te gaan.
Bron: What a drag it is getting old? Mental health and loneliness beyond age 50, door J.C. van Ours, in: Applied Economics, februari 2021.
