We zien elke dag nieuwe gezichten. Op weg naar het werk, bij het boodschappen doen of op een feestje bij vrienden. We ontmoeten mensen die we nooit eerder hebben gezien. Uit onderzoek is gebleken dat wanneer wij het gezicht zien van een vreemde, we spontaan oordelen hoe iemands persoonlijkheid is. We hebben dan meteen een mening over hoe vriendelijk, spontaan of betrouwbaar deze persoon is.
Al hebben mensen dezelfde mening over stereotypen als het gaat om bijvoorbeeld hoe een betrouwbaar iemand eruit ziet, het oordeel over iemand persoonlijkheid op basis van zijn of haar gezicht is over het algemeen niet juist. Mensen zijn niet goed in het afleiden van iemands karakter op basis van gezichtskenmerken. Toch hebben eerste indrukken invloed op veel belangrijke sociale zaken, zoals op wie we stemmen of op wie we denken dat schuldig is in een rechtszaak. Waarom vertrouwen mensen op eerste indrukken terwijl dit heel vaak niet juist is? In de vragenlijst ‘karakters inschatten’ die in maart aan de LISS panelleden is voorgelegd, is onderzocht hoe goed men denkt dat men karaktereigenschappen kan zien in gezichtskenmerken (dat heet fysionomische overtuiging). De vragenlijst is aan 3611 panelleden voorgelegd en 2794 (77%) hebben de vragen beantwoord.
Uit het onderzoek zijn drie belangrijke conclusies gekomen:
- Veel mensen geloven dat ze aan de hand van gezichtskenmerken het karakter van iemand kunnen inschatten: ongeveer de helft van de panelleden die hebben meegedaan is het hier een beetje tot helemaal mee eens.
- Er zijn geen verschillen gevonden binnen deze groep op basis van hun geslacht, leeftijd, inkomen, of opleiding.
- Sommige kenmerken zijn beter van iemands gezicht af te lezen dan andere. Het is niet verrassend dat persoonskenmerken minder goed zijn af te lezen van iemands gezicht dan het geslacht van iemand, hoe oud iemand is, of hoe aantrekkelijk iemand is. Maar, onderzoek je de fysionomische overtuiging voor een aantal basis karaktereigenschappen (zoals bv. warmte, intelligentie, behendigheid, betrouwbaarheid enz.), dan blijkt dat vriendelijkheid beter zichtbaar is in de gezichtskenmerken dan bijvoorbeeld oprechtheid of bekwaamheid.
Meer resultaten uit het onderzoek in het LISS panel en andere onderzoeken over fysionomische overtuiging kunt u lezen in “Who judges a book by its cover? The prevalence, structure, and correlates of physiognomic beliefs”, door Bastian Jaeger, Anthony M. Evans, Mariëlle Stel, en Ilja van Beest.
