Zo’n 9 miljoen Nederlanders ontvangen toeslagen. Voor velen zijn ze een onmisbaar deel van het inkomen. Maar er zijn wel wat haken en ogen. Het systeem vraagt namelijk nogal wat van ontvangers en er is angst voor terugvorderingen aan het eind van het jaar. In opdracht van het ministerie van Financiën werden de ervaringen van toeslagontvangers in het LISS panel onderzocht. Ruim 1000 ontvangers van huur-, zorg- en kinderopvangtoeslag en/of kindgebonden budget in 2019 en/of 2020 vulden hiervoor in mei 2022 een vragenlijst in. Daaruit bleek dat veel mensen weinig problemen hebben met toeslagen, maar dat er ook een belangrijke groep is die duidelijk negatieve ervaringen heeft. Zij ervaren vooral meer angst voor terugvorderingen dan anderen. Ook vinden zij de brieven en andere informatie over toeslagen vaak moeilijker te begrijpen en zeggen ze vaker dat het veel gedoe is om zaken rondom toeslagen te regelen.

Het onderzoek maakt deel uit van een breder onderzoek om de wet waaronder de toeslagen vallen (Awir, de algemene wet inkomensafhankelijke regelingen) te beoordelen. Het beeld dat ontstaat is dat hoewel het toeslagensysteem voor de meeste mensen goed werkt, problemen binnen het stelsel niet helemaal te voorkomen zijn.

Positieve en negatieve ervaringen
Er werd niet alleen gevraagd naar de ervaringen met toeslagen, maar bijvoorbeeld ook naar het ‘doenvermogen’. Dit is het vermogen om dat wat je wilt doen ook echt te doen en je eigen vertrouwen in dat vermogen. Het is nodig om op het juiste moment de juiste informatie door te geven aan Toeslagen/de Belastingdienst. Zoals verwacht hadden mensen met een sterker doenvermogen ook positievere ervaringen. Daarnaast kwam naar voren dat mensen die stress ervaren over hun financiële situatie, die weinig sociale steun ontvangen uit hun omgeving, of die een onzeker inkomen hebben, vaker negatieve ervaringen hebben.

Adviezen
De problemen binnen het stelsel kunnen niet helemaal worden voorkomen, maar wel kunnen mensen die hulp nodig hebben beter worden ondersteund. Bijvoorbeeld bij toeslagenservicepunten, waar mensen werken die kunnen meedenken en kunnen helpen dingen te regelen. Helaas weten veel mensen niet dat deze servicepunten bestaan. Een belangrijke advies is dan ook om te zorgen voor meer bekendheid van deze servicepunten.

Daarnaast is het belangrijk helder te communiceren en het systeem verder te vereenvoudigen. Ook lijkt het belangrijk mensen regelmatig eraan te herinneren wijzigingen door te geven en mensen met hoge terugvorderingen beter te ondersteunen. Zo kunnen redelijk eenvoudige aanpassingen hopelijk zorgen voor meer positieve ervaringen met toeslagen. 

Bron: De resultaten van het onderzoek en de adviezen zijn in december 2022 aan de Tweede Kamer gestuurd. Meer weten? Het rapport en de begeleidende brief zijn hier te vinden.