In opdracht van het Capaciteitsorgaan is onderzocht hoe consumenten de mondzorg door tandartsen, mondhygiënisten en preventie-assistenten ervaren.  In november 2021 kregen 5.573 LISS panelleden hierover een vragenlijst. 4.433 respondenten (79.5%) vulden deze helemaal in.

Het Capaciteitsorgaan onderzoekt de toekomstig benodigde capaciteit aan professionals in de zorg en de daarvoor benodigde instroom in de opleidingen en rapporteert hierover aan de zorgsector en de overheid. Onderzoek onder consumenten levert hiervoor een belangrijke bron van informatie, bijvoorbeeld als het gaat over de vraag en het werkproces.

Hoe vaak naar de tandarts
Ruim 90% van de panelleden geeft aan naar de tandarts te gaan. Van deze groep gaat ruim de helft twee keer per jaar of vaker naar de tandarts, en een derde gaat één keer per jaar. In vergelijking met 2019 is dat een verschuiving: de groep die alleen bij pijn naar de tandarts ging is kleiner geworden, terwijl de groep die één keer per (twee) jaar gaat erg is toegenomen. Verder valt op dat hoe stedelijker men woont, hoe hoger het percentage respondenten is dat alleen bij pijn naar de tandarts gaat.

Corona
Er is ook gevraagd of men een behandeling heeft moeten uitstellen door COVID-19, en wat hier de reden voor was. Ongeveer driekwart geeft aan geen bezoeken uitgesteld te hebben in 2020 of 2021. De overige respondenten deden dit wel om verschillende redenen. Het vaakst werd genoemd:

• de praktijk van de tandarts was tijdelijk gesloten
• de praktijk van de tandarts behandelde tijdelijk minder patiënten
• de patiënt vond het niet veilig of had zelf last van COVID-19 gerelateerde klachten.

Mondgezondheid
Er is gevraagd hoe men de mondgezondheid zelf beoordeelde. Bijna 90% geeft het gebit een voldoende of hoger. Maar een kleine groep vindt zijn of haar gebit matig of slecht. Deze groep is gemiddeld ouder, vaker man en vaker lager opgeleid. Daarnaast geeft meer dan 90% van de respondenten aan op dit moment geen pijn of andere ongemakken te ervaren. Hoe stedelijker men woont, hoe hoger het percentage respondenten met pijnklachten.

Hoe zou u uw mondgezondheid beoordelen?

Een volwassen gebit heeft achtentwintig tanden en kiezen, de verstandskiezen niet meegerekend. Driekwart van de respondenten geeft aan nog meer dan twintig eigen tanden of kiezen te hebben. 

Aanvullende verzekering
Ongeveer een derde van de respondenten geeft aan niet aanvullend verzekerd te zijn voor tandheelkundige zorg. Bijna de helft geeft aan geen hoge kosten te verwachten en een derde vindt de verzekering te duur. De premie van een aanvullende verzekering vindt men niet in verhouding te staan tot de vergoedingen. Er is een verschil in het aantal tandartsbehandelingen tussen wel en niet aanvullend verzekerden. Mensen met een aanvullende verzekering hebben meer behandelingen dan niet aanvullend verzekerden. De verschillen zijn het grootst bij het plaatsen van een kroon en bij een wortelkanaalbehandeling. Daarnaast zijn aanvullend verzekerden gemiddeld twee jaar ouder, vaker vrouw, over het algemeen lager opgeleid en gaan ze vaker naar de tandarts. Er is geen groot verschil in inkomen tussen de groepen gevonden is.

Behandelingen
Welke behandelingen heeft men de afgelopen twee jaar (november 2019 - november 2021) gehad? De meest uitgevoerde behandeling was de periodieke controle, meestal uitgevoerd door de tandarts of de mondhygiënist. Daarnaast heeft een grote groep respondenten de afgelopen twee jaar tandsteen en/of plaque laten verwijderen, meestal door de mondhygiënist, maar ook door de tandarts zelf. Ook werd een röntgenfoto gemaakt, meestal uitgevoerd door de tandarts. Voor de vijf meest voorkomende behandelingen is er gekeken naar provinciale verschillen. De provincies Overijssel en Drenthe vallen op: hier worden aanzienlijk minder van deze behandelingen uitgevoerd. Maar in Flevoland en Noord Holland ligt het aantal boven het gemiddelde.

Hoe bent u bij de zorgverlener(s) gekomen die u nu hebt?
De meesten geven aan voor de dichtstbijzijnde zorgverlener gekozen te hebben. Ook goede ervaringen van anderen en verwijzing door ouders of partner is een belangrijke reden voor het kiezen van een zorgverlener.

Hoe lang al patiënt bij uw mondzorgverlener?

Zoektijd en wachttijd voor nieuwe mondzorgverlener
Een nieuwe zorgverlener is snel gevonden: bijna 90% van de respondenten vond binnen twee weken een nieuwe praktijk. In bijna alle gevallen konden zij ook direct terecht in deze nieuwe praktijk.

Taakverdeling tussen de verschillende mondzorgverleners
Bij de meeste behandelingen geven sowieso de meeste respondenten de voorkeur aan de tandarts als zorgverlener. Maar niet voor het verwijderen van tandsteen en/of plaque, daar krijgt de mondhygiënist een hogere voorkeur. Ook bij het uitvoeren van fluoridebehandelingen en bij uitgebreide tandvleesbehandeling, gaat de voorkeur eerder uit naar de mondhygiënist. Er is geen sterke voorkeur voor een specifieke behandelaar bij het
bleken van tanden, het maken van röntgenfoto’s, het uitvoeren van uitgebreide tandvleesbehandelingen en het plaatsen van een beugel.

Wie mag welke behandeling uitvoeren op basis van de opleiding?
Over het algemeen heeft volgens de respondenten de tandarts voor zo goed als alle uitgevraagde behandelingen de bevoegdheid om deze uit te voeren. Alleen bij een fluoridebehandeling, het verwijderen van tandsteen of plaque en een uitgebreide tandvleesbehandeling denkt slechts een kleine meerderheid dat de tandarts bevoegd is. De mondhygiënist scoort op al deze behandelingen relatief hoog. De mondhygiënist, is volgens de respondenten, bevoegd om tanden te bleken en röntgenfoto’s te maken. En van preventie-assistenten denkt men dat ze tanden mogen bleken, fluoridebehandelingen mogen uitvoeren en tandvleesbehandelingen mogen doen.

Meer lezen over dit onderzoek? Leest u dan het onderzoeksrapport voor het Capaciteitsorgaan uit juli 2022.
Bron: bovenstaande (bewerkte) tekst en de afbeeldingen vinden hun oorsprong in het genoemde rapport.