Ieder kwartaal wordt aan een steekproef van minimaal 1500 LISS panelleden van 18 jaar en ouder gevraagd om 15 vragen te beantwoorden voor De Nationale Monitor Geldzorgen. De vragenlijst is elk kwartaal hetzelfde. De vragen gaan over geldzorgen, financiële stress en financiële weerbaarheid. U vindt hier enkele resultaten uit de laatste meting (juni 2023).
- Een minder groot deel van de Nederlanders maakt zich zorgen over de energierekening. Was dat in december 2022 nog bijna de helft (48%) van de Nederlanders, in maart ongeveer een derde (32%), is het nu iets meer dan een vijfde (22%) (zie eerste plaatje hieronder).
- In het laatste kwartaal maken ook minder Nederlanders zich geldzorgen over zorgkosten (27% in maart 2023 en 22% in juni 2023), huishoudelijke uitgaven (24% in maart 2023 en 19% in juni 2023) en woonlasten (20% in maart 2023 en 16% in juni 2023) (zie eerste plaatje hieronder).
- Mensen met een laag inkomen maken zich meer zorgen over hun zorgkosten (32%) en de energierekening (31%) (zie tweede plaatje hieronder) dan mensen met een middeninkomen (respectievelijk 21% en 21%) en hoog inkomen (respectievelijk 14% en 12%).
- Het is de vraag hoe lang het alleen om zorgen gaat en wanneer deze zorgen ook gepaard gaan met daadwerkelijke financiële problemen. Zeven op de tien Nederlanders (73%) kunnen naar eigen zeggen makkelijk een onverwacht grote uitgave (een maandsalaris) betalen zonder geld te lenen. Bij het overige deel is dit niet het geval en zouden plotseling stijgende kosten tot financiële problemen kunnen leiden (zie derde plaatje hieronder).
- Opvallend is dat relatief weinig Nederlanders aangeven hulp te vragen als ze er zelf niet uitkomen met hun geldzaken. Iets meer dan een op de drie (37%) zegt dan aan de bel te zullen trekken (zie derde plaatje hieronder).
Kijk je naar dezelfde grafiek, maar dan alleen voor huishoudens met een laag inkomen, dan maakt deze groep zich meer zorgen dan huishoudens met een midden of hoog inkomen:
Voor alle drie de plaatjes geldt:
* = Dit is een samenvoeging van de antwoordopties 5, 6 en 7 (op een 7-puntsschaal van 1 = helemaal mee oneens tot 7 = helemaal mee eens).
i = Dit betekent dat uit een statistische toets blijkt dat de percentages opvallend van elkaar verschillen.
De Nationale Monitor Geldzorgen onderzoekt hoe het financieel gaat met Nederlanders. Maken zij zich zorgen over geldzaken? Is er financiële stress? Is men financieel weerbaar? Om dit te onderzoeken wordt het LISS panel gebruikt. Zo krijgt men zicht op schommelingen door actuele veranderingen in de omgeving van de Nederlanders (in hun eigen leven, in Nederland en in de wereld). De monitor is een initiatief van Kenniscentrum Psychologie en Economisch Gedrag (Universiteit Leiden) en Wijzer in geldzaken. Geldzorgen, financiële stress en financiële weerbaarheid kunnen over de tijd veranderen, dus er is elk kwartaal een update.
Bron: tekst (maar hier en daar aangepast) en plaatjes komen van de website van Wijzer in geldzaken.
Noot: Geldzorgen, armoede en laaggeletterdheid gaat vaak samen. In verschillende onderzoeken is te zien dat laaggeletterden vaker financieel kwetsbaar zijn. In dit onderzoek wordt geprobeerd hiermee zoveel mogelijk rekening te houden door bewust een zeer korte vragenlijst te gebruiken (15 vragen), simpele maar duidelijke vragen te stellen (korte zinnen, geen afkortingen, 1 vraag per keer, directe vragen). Maar het blijft een online vragenlijst die niet kan worden ingevuld als mensen helemaal niet kunnen lezen. Die groep kan dan ook niet worden meegenomen in het onderzoek. Om het perspectief van deze doelgroep wel te horen is het verstandig om (los van deze monitor) ook andere onderzoeksinstrumenten in te zetten. Zo is Wijzer in geldzaken de afgelopen jaren op verschillende locaties in het land de straat opgegaan om mensen in hun eigen buurt aan te spreken met de vraag of zij in gesprek willen gaan: ‘een geldgesprek in de buurt’. Dat leverde interessante inzichten op.
