In ons land betalen samenwonende vrouwen vooral de huishoudelijke kosten, zoals boodschappen, en mannen de grotere uitgaven, zoals hypotheekaflossing en belastingen. Maar dat is aan het veranderen: bij jongere generaties zijn die verschillen aanzienlijk kleiner, blijkt uit onderzoek van De Nederlandsche Bank (DNB), dat is gehouden in november/december 2023. Aan het onderzoek deden zo'n 1400 LISS panelleden mee.

Omdat het belangrijk is dat iedereen die dat wil zelfstandig en veilig kan betalen, keken de onderzoekers van DNB naar de mate waarin mannen en vrouwen dit nu doen. Ook onderzochten ze gebruik van digitale betaalmiddelen en kennis van fraude. De zogenoemde gender gap, het verschil tussen mannen en vrouwen, blijkt bij jongere generaties te verminderen. Dit is een belangrijke ontwikkeling vanuithet oogpunt van zelfredzaamheid. Meer financiële kennis en digitale vaardigheden zijn hiervoor belangrijke ingrediënten.

Huidige verschillen tussen mannen en vrouwen in de betaalwereld
Op dit moment zijn er nog duidelijke verschillen zichtbaar bij wie wat betaalt in een huishouden. Vrouwen rekenen vaker de boodschappen in de supermarkt af, en nemen de betalingen aan vrienden, familie en bekenden voor hun rekening. Zo betaalt 32% van de vrouwen die met een partner samenwoont altijd de boodschappen, en geldt dit voor 12% van de mannen. Mannen betalen vaker de vaste lasten, zoals huur, hypotheek, verzekeringen, abonnementen, en belastingen. 47% van de samenwonende mannen regelt bijvoorbeeld altijd de betaling van belastingen en sociale lasten, tegenover 23% van de vrouwen. Uit het onderzoek blijkt verder dat 7 op de 10 samenwonenden de huishoudbetalingen van hun partner controleert. Hierbij zijn er geen verschillen tussen mannen en vrouwen.

Jongere generaties doen betalingen veel meer samen
De traditionele rolverdeling op het vlak van betalen neemt intussen af. Bij jongere generaties zien we dat de verschillen veel kleiner zijn. Samenwonenden jonger dan 35 jaar regelen de betalingen met de huishoudportemonnee veel vaker samen dan oudere generaties (zie Figuur 1). Bijvoorbeeld, 47% van de mannen en vrouwen uit de jongste generatie regelen de betalingen voor verzekeringen even vaak als hun partner, tegenover 18% van de 65-plussers.

Mannen hebben vaker ervaring met digitale betaalmiddelen
In het onderzoek is ook gekeken naar hoe mannen en vrouwen betalen. Consumenten betalen het liefst contactloos met de pinpas aan de kassa. Ongeveer de helft van de mannen en vrouwen vindt dit de fijnste manier van betalen. Mannen hebben wel vaker ervaring met nieuwe vormen van betalen, zoals contactloos betalen met een horloge. Meer mannen vinden het leuk om nieuwe betaalmiddelen uit te proberen (Figuur 2), en geven aan betere digitale vaardigheden te hebben. Bij de jongste generatie is er geen gender gap voor ervaring met verschillende manieren van betalen.

Vrouwen hebben minder kennis over fraude
Tot slot is in het onderzoek gekeken naar de bekendheid met fraude. De betaalwereld brengt namelijk ook gevaren met zich mee zoals verschillende vormen van oplichting. Kennis over fraude en oplichting is belangrijk om te voorkomen dat je hier slachtoffer van wordt. Uit het onderzoek blijkt dat kennis over fraude lager is onder vrouwen dan mannen. Dit geldt voor acht van de negen onderzochte vormen van fraude (Figuur 3). En dit geldt opvallend genoeg voor alle generaties.

Dit kennisverschil is het grootst bij malware. Malware is schadelijke of misleidende software die bijvoorbeeld via hyperlinks in e-mails op onvoldoende beveiligde computers, tablets en smartphones binnenkomt. 72% van de mannen weet wat malware is, tegenover 47% van de vrouwen.

WhatsAppfraude meest bekend, phishing gebeurt het vaakst
Er is geen kennisverschil bij 'vriend-in-nood fraude', beter bekend als WhatsAppfraude, waarbij criminelen zich voordoen als een goede bekende of familielid en om geld vragen. Dit is de vorm van fraude waar het Nederlandse publiek het meest mee bekend is. Consumenten zijn het vaakst in aanraking gekomen met phishing – het vissen van criminelen naar vertrouwelijke informatie – en malware. Vrouwen zijn vaker dan mannen in aanraking gekomen met vriend-in-noodfraude en minder vaak met phishing, malware en bankhelpdeskfraude, waarbij oplichters doen of ze bankmedewerkers zijn. Slechts een klein deel van de Nederlanders is daadwerkelijk slachtoffer geworden.

Toelichting bij Figuur 3: *Aan de deelnemers is gevraagd naar kennis over vriend-in-noodfraude of WhatsAppfraude.

Bron: DNBulletin, 8 maart 2024

Zie ook: DNB Working Paper Nr. 805, "Gender gaps in the world of payments" door Carin van der Cruijsen en Marie-Claire Broekhoff (2024).