In het LISS panel worden in deze tijd van het coronavirus verschillende vragenlijsten over dit onderwerp aan de panelleden voorgelegd. Een van de vragenlijsten is afgenomen tussen 20 en 31 maart meteen na de aankondiging door de regering dat er een economisch steunpakket voor behoud van banen en inkomens zou komen. Een ruime meerderheid van de respondenten geeft aan het optreden van de overheid passend te vinden.
Hieronder leest u enkele andere uitkomsten uit deze vragenlijst die is afgenomen voor onderzoekers van De Nederlandsche Bank (DNB) en de Universiteit van Bonn, en die door meer dan 5000 panelleden is ingevuld.
Nederlanders zijn bezorgd over hun werk, inkomen en de waarde van hun bezittingen. Zij houden rekening ermee dat de economische gevolgen van de uitbraak van het coronavirus langere tijd voelbaar zijn. In de Verenigde Staten krijgt elke volwassene een financiële steun van 1000 dollar van de overheid. Een groot deel van de Amerikanen heeft nauwelijks spaargeld. Zo’n 40 procent van de bevolking kan een onverwachte kostenpost van 400 dollar niet zomaar betalen. Plotselinge werkloosheid is voor veel mensen in de Verenigde Staten dus een groot probleem. Als ze betalingen mislopen op hun hypotheek of creditcard kunnen ze hun huis of auto verliezen. Aan de LISS panelleden werd gevraagd wat zij met zo’n financiële steun van 1000 euro zouden doen. In Nederland zou dit bedrag voor bijna de helft gespaard worden en draagt het zo bij aan het vergroten van financiële buffers. Verder wordt een dergelijke financiële gift in belangrijke mate gebruikt om de kosten te dekken van basisbehoeften en betalingsverplichtingen (zoals basisvoedsel, de energierekening, hypotheek en verzekeringen) die gezinnen anders niet zouden kunnen betalen (22 procent) of voor financiële steun aan familie en vrienden (14 procent). Deze twee doelen beperken waarschijnlijk vooral de oploop van schulden en betalingsachterstanden. Vergeleken met eerder onderzoek zou een groter deel van het geld worden weggegeven –een gebaar van solidariteit in een tijd dat veel huishoudens worden geraakt door de uitbraak van het coronavirus en de economische gevolgen hiervan. Een kleiner deel wordt gebruikt om uitgaven die niet onder de basisbehoeften vallen te kunnen blijven doen (9 procent) of voor extra uitgaven aan duurzame goederen (6 procent). Deze uitkomsten lijken aan te geven dat Nederlanders in deze fase van de bestrijding van het coronavirus eenmalige stijgingen van hun inkomsten meer dan anders zouden gebruiken voor versterking van financiële buffers, en voorzichtig zijn met bestedingen.
Figuur: Waar zou u een geldbedrag van 1000 euro aan besteden?
Toelichting: bedragen zijn gemiddeld over alle respondenten en tellen door afrondingen niet op tot 1000 euro.
Bron: DNBulletin 18 mei 2020 op basis van LISS data.
Een meerderheid van de Nederlandse bevolking denkt dat de economische gevolgen van de uitbraak van het coronacrisis nog lange tijd voelbaar zijn. Hoewel onderling grote verschillen bestaan, verwacht ruim de helft van de respondenten dat de economische crisis tussen zes maanden en twee jaar zal duren. Drie op de tien respondenten is optimistischer en verwacht dat de economische gevolgen gedurende maximaal zes maanden voelbaar zal zijn.
Een ruime meerderheid van de Nederlandse bevolking verwacht financieel geraakt te worden door de uitbraak van het coronavirus en de maatregelen ter bestrijding hiervan. Ongeveer een op de zes werknemers houdt rekening ermee dat zij hun baan in de komende twaalf maanden zullen verliezen. Ruim 40 procent van de zelfstandigen verwacht zonder opdrachten te zitten. En 60 procent van de respondenten van 65 jaar en ouder gaat ervan uit dat het pensioen wordt gekort. De helft van de respondenten houdt in de komende maanden rekening met een forse daling van de waarde van bezittingen (huis en andere beleggingen). Dit terwijl op het moment dat de vragenijst werd afgenomen bijvoorbeeld aandelenindices al een stevige daling hadden laten zien. Twee op de drie Nederlanders verwacht het komende jaar persoonlijk te maken te krijgen met i) verlies van baan of verlies van vrijwel alle opdrachten als zelfstandige, ii) een korting van pensioenrechten, of iii) een forse waardedaling van bezittingen. Deze zorgen hebben gevolgen voor de financiële situatie van consumenten, die in meerderheid aangeven minder te gaan besteden. Een op de acht Nederlanders verwacht de komende twaalf maanden moeite te hebben om hun schulden te betalen.
Bron: DNBulletin,De Nederlandsche Bank, “Nederlanders verwachten langdurig geraakt te worden door economische crisis als gevolg van corona-uitbraak”, 18 mei 2020.
