Bij beleggingsproducten worden waarschuwingen getoond als ‘Beleggen brengt risico’s met zich mee. U kunt uw inleg verliezen’. Hoewel het belangrijk is dat consumenten worden gewaarschuwd voor de risico’s van beleggen, is het ook van belang dat de waarschuwing niet álle consumenten afschrikt. Bijna de helft van de Nederlandse huishoudens heeft namelijk een voldoende grote financiële buffer om te kunnen beleggen in plaats van te sparen, maar doet dit toch niet. Voor deze groep zou beleggen juist een verstandige keuze kunnen zijn, zeker als ze daarbij kiezen voor beleggingsproducten met een laag risico.
Beleggen kan, hoewel er ook risico’s aan zijn verbonden, voordelen hebben, namelijk:
- zorgen voor financiële zekerheid: het helpt je vermogen op lange termijn groeien
- bereiken van financiële doelen: bv. eerder met pensioen gaan of de studie van de kinderen betalen
- investeren in de economie: bijdragen aan het bedrijfsleven, de verduurzaming van de economie en innovatie.
Voor het onderzoek werd een waarschuwing ontwikkeld voor beleggingsproducten met een laag risico die consumenten met onvoldoende spaargeld zou moeten afschrikken om te gaan beleggen, maar consumenten met voldoende spaargeld niet.
Nu wordt vaak benoemd dat men het geld dat men gaat beleggen een tijd moet kunnen missen, maar consumenten krijgen weinig concrete informatie waarmee ze kunnen bepalen of beleggen in hun geval een verstandige keuze zal zijn. Zo wordt er niet verwezen naar een specifieke spaarbuffer of naar een manier om een verstandige spaarbuffer te berekenen. Eerder onderzoek lijkt aan te geven dat dat wel effectief zou kunnen zijn.
Online experiment: testen van een nieuwe beleggingswaarschuwing
In het LISS panel werd in juni 2023 online een experiment uitgevoerd onder 2000 panelleden. Hierin werd getest wat het effect is van een nieuw ontwikkelde waarschuwing op keuzes voor beleggingsproducten. Vergeleken met de waarschuwing die er nu is, bleek de nieuwe waarschuwing alleen onder consumenten met interesse in beleggen een klein effect in de gewenste richting te hebben, en dan ook nog alleen onder bepaalde omstandigheden.
Oude waarschuwing:
Nieuwe waarschuwing:
Bron afbeeldingen: figuur 3.1 van het eindrapport
Ook veldwerkexperiment
Om te onderzoeken of het kleine effect in de praktijk bleef bestaan, werd ook een veldexperiment uitgevoerd. Daarbij werden bezoekers van de website van Saxo Bank willekeurig naar een van de twee websiteversies geleid, één met de huidige waarschuwing van Saxo Bank (‘Beleggen kent risico’s, uw inleg kan minder waard worden.’) en de andere met de nieuwe waarschuwing (‘De waarde van uw belegging kan schommelen. Beleg voor de lange termijn en houd spaargeld achter de hand. Zo verkleint u de kans dat u bij waardedalingen in de problemen komt.’).
De resultaten van het veldexperiment gaan in de verwachte richting, maar waren niet opvallend en moeten dus met voorzichtigheid worden uitgelegd. Als er al een effect is van de nieuwe waarschuwing, dan is dat waarschijnlijk zeer klein. Toch is het interessant om te zien dat het patroon in beide experimenten hetzelfde is: een waarschuwing die benadrukt dat het belangrijk is voor de lange termijn te beleggen en spaargeld achter de hand te houden schrikt consumenten voor wie beleggen onverstandig is méér af dan consumenten voor wie beleggen mogelijk wel verstandig is.
Meer weten? Lees dan het rapport in opdracht van het ministerie van Financiën: “Waarschuwen bij beleggen” (augustus 2024), geschreven door Lieke Heil, Millie Elsen, Karolien van den Akker (alledrie Centerdata) en Rob Ruiter (Universiteit Maastricht). Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met DUFAS en de Nederlandse Vereniging van Banken.
